Ustawa o ochronie sygnalistów w Dzienniku Ustaw. Kiedy wejdzie w życie?
Ustawa o ochronie sygnalistów została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy i kogo dotyczą? Kim jest sygnalista?
Ustawa o sygnalistach publikowana
24 czerwca 2024 r. w Dziennik Ustaw opublikowano ustawę z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów. Prezydent odpisał ustawę 19 czerwca 2024 r.
WAŻNE
Ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 25 września 2024 r. Wyjątkiem są przepisy o zgłoszeniach zewnętrznych które wejdą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
Jakie są założenia nowej ustawy?
Ustawa reguluje:
- warunki objęcia ochroną sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- środki ochrony sygnalistów zgłaszających lub ujawniających publicznie informacje o naruszeniach prawa;
- zasady ustalania wewnętrznej procedury zgłaszania informacji o naruszeniach prawa i podejmowania działań następczych;
- zasady zgłaszania informacji o naruszeniach prawa organowi publicznemu;
- zasady ujawnienia publicznego informacji o naruszeniach prawa;
- zadania Rzecznika Praw Obywatelskich związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa;
- zadania organów publicznych związane ze zgłaszaniem informacji o naruszeniach prawa i z podejmowaniem działań
następczych.
Kim jest sygnalista?
Sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia:
- publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą, w tym
- pracownik, osoba świadcząca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, osoba świadcząca
- pracę pod nadzorem i kierownictwem wykonawcy, podwykonawcy lub dostawcy,
- przedsiębiorca, prokurent, akcjonariusz lub wspólnik, członek organu osoby prawnej lub
- jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, stażysta, wolontariusz,
- praktykant, funkcjonariusz oraz żołnierz.
Zgłoszenie naruszenia prawa
Zgodnie z ustawą naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa, dotyczące:
- korupcji;
- zamówień publicznych;
- usług, produktów i rynków finansowych;
- przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu;
- bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
- bezpieczeństwa transportu;
- ochrony środowiska;
- ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
- bezpieczeństwa żywności i pasz;
- zdrowia i dobrostanu zwierząt;
- zdrowia publicznego;
- ochrony konsumentów;
- ochrony prywatności i danych osobowych;
- bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
- interesów finansowych Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej, jednostki samorządu terytorialnego oraz Unii Europejskiej;
- rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym publicznoprawnych zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych;
- konstytucyjnych wolności i praw człowieka i obywatela – występujące w stosunkach
- jednostki z organami władzy publicznej i niezwiązane z wyżej wymienionymi dziedzinami.
Ustawy nie stosuje się jednak do informacji objętych:
- przepisami o ochronie informacji niejawnych oraz innych informacji, które nie podlegają ujawnieniu z mocy przepisów prawa powszechnie obowiązującego ze względów bezpieczeństwa publicznego;
- tajemnicą zawodową zawodów medycznych oraz prawniczych;
- tajemnicą narady sędziowskiej;
- postępowaniem karnym – w zakresie tajemnicy postępowania przygotowawczego oraz tajemnicy rozprawy sądowej prowadzonej z wyłączeniem jawności.
Po powzięciu informacji o naruszeniu prawa (w zakresie objętym ustawą) sygnalista będzie mógł dokonać:
- zgłoszenia wewnętrznego – poinformowania o naruszeniu podmiotu prawnego, którego sygnalista jest pracownikiem lub pozostaje w innych relacjach o charakterze zarobkowym;
- zewnętrznego – skierowania informacji do organu publicznego lub Rzecznika Praw Obywatelskich
- ujawnienia publicznego.- podania informacji o naruszeniu prawa do wiadomości publicznej.
WAŻNE
Wobec sygnalisty nie będą mogły być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.
Kogo dotyczy ustawa o sygnalistach?
Co do zasady obowiązkowi ustanowienia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń maja podlegać podmioty sektora publicznego i prywatnego, na rzecz których według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób.
Podmioty działające w sektorze finansowym (np. banki) będą miały obowiązek wdrożenia takich kanałów niezależnie od tego czy należą do sektora publicznego, czy prywatnego oraz niezależnie od liczby zatrudnionych pracowników.
Urzędy lub jednostki organizacyjne gminy lub powiatu liczące mniej niż 10 000 mieszkańców zostaną zwolnione z tego obowiązku.
Pozostałe podmioty będą mogły tworzyć wewnętrzne kanały zgłoszeń dobrowolnie.
WAŻNE
Szczegółowe zasady tworzenia wewnętrznych kanałów zgłaszania naruszeń określa ustawa o ochronie sygnalistów.
Jeżeli w danej firmie nie zostaną wdrożone wewnętrzne kanały dokonywania zgłoszeń, to nie pozbawi to sygnalisty możliwości zgłoszenia naruszenia prawa. Będzie można tego dokonać za pośrednictwem zewnętrznych kanałów zgłoszeń lub w drodze ujawnienia publicznego.
PODSTAWA PRAWNA
Ustawa z dnia 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów (Dz. U. z 2024 r., poz. 928)
Żródło: Infor.pl